‘Op de vensterbank’ aanpak/methode 2007 Vensterbanken zijn de etalages van huizen. Mensen presenteren zich via hun ramen aan voorbijgangers. Vensterbanken geven een klein stukje weer van de bewoners, zelfs als er niets voor het raam staat. Wat er staat en hoeveel er staat, helpt de passanten bij het vormen van een beeld van de bewoners. Voorbijgaande mensen zien wat andere mensen mooi vinden, maar ook of men veel van zichzelf wil prijsgeven of juist niet. Tijdens mijn tocht rondom de Piushaven heb ik geprobeerd om verschillen en overeenkomsten tussen vensterbanken vast te leggen.   Wanneer je de vensterbanken bekijkt aan het begin van de Fatimastraat, valt er meteen een overeenkomst tussen een aantal vensterbanken op. De meeste bewoners van de huizen hebben planten voor hun raam staan. Het is frappant dat op iedere vensterbank twee dezelfde soort planten staan in gelijke vazen. De twee vazen hebben ook telkens ongeveer dezelfde positie ten opzichte van elkaar en van het raam. De planten staan bijvoorbeeld nergens beiden aan de rechter kant van het raam. Dit verschijnsel heb ik in de Piushaven bij een heleboel huizen gezien. Het lijkt alsof er een soort regel is dat men twee dezelfde soort planten en potten moet hebben en niet vijf of juist verschillende. Ook de positie van de vazen is ongeveer vastgelegd in deze regel. De ruimte tussen de planten op zich is niet belangrijk zolang het raam maar in twee gelijke stukken te verdelen is. Met andere woorden mensen creëren (bewust of onbewust) een bepaalde symmetrie in hun etalage. Wat voor planten en potten mensen voor hun raam zetten is persoonlijk. De een gebruikt twee kolossale potten met grote planten, zoals de bewoners van Fatimastraat 5 terwijl de ander juist kiest voor twee kleine vaasjes met bloemetjes, zoals te zien is op Fatimastraat 11. Op het eerstgenoemde adres hebben de mensen er voor gekozen om twee grote planten en drie houten beelden voor het raam te zetten. De planten, maar vooral de beelden geven de passant een kijk op de smaak van de bewoners. Uit de houten beelden kun je namelijk afleiden dat de mensen van Fatimastraat 5 houden van Afrikaanse beelden, misschien zelfs wel van Afrika zelf. Hoewel deze mensen hun smaak tonen aan voorbijgangers, willen ze toch niet heel veel van zichzelf prijsgeven. De kolossale planten staan immers precies voor de openingen van gordijnen, waardoor passanten niet of nauwelijks naar binnen kunnen kijken. Hierdoor geeft de vensterbank een gesloten indruk. Op Fatimastraat 11. kun je als voorbijganger al veel beter naar binnen kijken. De plantjes en potjes zijn een stuk kleiner en staan niet in het beeld, want ze staan voor de gordijnen en niet tussen de gordijnen, zoals op nummer 5 en nummer 75 in de Fatimastraat. Hierdoor lijkt het alsof de bewoners de mensen van buitenaf meer toelaten om naar binnen te kijken. Toch willen deze mensen niet dat hun raam een etalage is, wat je zou kunnen opmaken uit het feit dat ze glasfolie op ooghoogte hebben aangebracht. Niet alleen de grootte van de planten en de potten en hun positie ten opzichte van elkaar en van de gordijnen speelt een rol bij het interpreteren van de bewoners. Vazen of potten en hun vorm, bloemen, planten of cactussen, echte of plastic planten, het type plant; dit alles leidt tot verschillende opvattingen over de bewoners. Er lijkt echter nog een andere ‘regel’ te bestaan. Sommige mensen zetten slechts één plant of bloemetje voor hun raam. Deze pot of vaas staat in de meeste gevallen in het midden, vaak tussen twee gordijnen in. Wanneer je er over na gaat denken, is het best raar dat mensen hun plant, wanneer ze er één voor het raam zetten, deze juist precies in het midden zetten. Door een vaas in het midden van de vensterbank te plaatsen, verdeel je het raam in twee gelijke stukken, links en rechts van de plant. In de meeste gevallen is hierdoor sprake van symmetrie, net als bij de vorige regel. Ik vraag me af of mensen er bewust voor kiezen om hun plant centraal te presenteren of dat dit een gewoonte of automatisme is. In het gebied rond de Piushaven ben ik verschillende vensterbanken tegengekomen waarop slechts één plant staat. Niet alleen het soort plant, bloem of cactus, de vorm en kleur van de bloempot of vaas zeggen iets over de voorkeur van de bewoners, maar ook alles eromheen dat voor de passant te zien is, speelt een rol bij de representatie van de bewoners. Op Vendeliersstraat 109 hangen bij het bovenste raam aan weerszijden van de bloempot witte overgordijnen. Een groot gedeelte van de kamer is onbedekt doordat de opening tussen de gordijnen redelijk groot is. Hierdoor lijkt het alsof de bewoners zich heel open presenteren. In werkelijkheid kan een voorbijganger niet of nauwelijks naar binnen kijken, omdat het raam van een bovenverdieping is. De spleet die de gordijnen op de begane grond open laat is veel smaller. De bewoners doen zich dus toegankelijker voor dan in werkelijkheid het geval is. Op Kruisvaardersstraat 7 ben ik een raam op de begane grond tegengekomen dat lijkt op het onderste raam van het vorige adres. De opening tussen de gordijnen is op beide foto’s ongeveer hetzelfde, namelijk nogal smal. Hoewel deze vensterbanken hetzelfde uitstralen, geven de foto’s ieder een andere indruk. Door het gordijn op de bovenverdieping open te zetten, wekt de vensterbank op Vendeliersstraat 109 de illusie op dat je naar binnen kan kijken. Hierdoor heeft het huis op de foto een meer uitnodigende uitstraling dan het huis op Kruisvaardersstraat 7. In de praktijk komen de huizen op hetzelfde neer; de voorbijganger krijgt nauwelijks een kans om naar binnen te gluren. Tijdens onze wandeling kwam ik ook langs het raam van Kruisvaardersstraat 27. Het hele raam is bedekt met witte lamellen of iets dergelijks. Alleen de twee raampjes boven het grote raam zijn niet helemaal afgedekt, maar aangezien ze vrij hoog zitten en het matglas is, kunnen voorbijgangers niets zien. Dit venster gaf mij een zeer gesloten indruk. Je zou dit kunnen interpreteren als bewoners die niet graag iets van zichzelf willen laten zien aan de straat en die zich een beetje afzijdig houden. De mensen die hier wonen geven zich echter een beetje prijs door het kleine bloempotje in het midden van de raam. Maar dit zeer kleine bloemetje kun je ook zien als de hoeveelheid die de bewoners van zichzelf willen laten zien. Dat voorbijgangers zo weinig van de esthetische smaak van deze mensen kunnen zien, wil niet zeggen dat ze even weinig van de bewoners te weten komen. Misschien wel des te meer. Doordat ze hun raam heel gesloten opstellen, interpreteer ik hen als vrij ontoegankelijk. Mensen kunnen de smaak van anderen via vensterbanken op verschillende manieren interpreteren. Niet alleen de planten en gordijnen, maar ook andere spulletjes spelen op de vensterbank een rol bij het interpreteren. Mensen zetten naast bloemen en planten ook de meest gekke dingen voor het raam. Op de Hoevenseweg heb ik twee vensterbanken gesignaleerd waarbij de bewoners weer een plant in het midden hebben geplaatst. De mensen houden zich in die zin aan de ‘regel’. Links en rechts van de plant hebben de bewoners verschillende dingen neergezet die ze leuk of mooi vinden. Ze staan hiermee toe dat voorbijgangers deze dingen kunnen bewonderen. Doordat men beeldjes of andere spulletjes, die men de moeite waard vindt, op de vensterbank plaatst, krijgen passanten een beeld van wat de bewoners bewonderenswaardig vinden. Zo vinden sommige bewoners het leuk om hun vensterbank in de kerstsfeer te brengen met dennenboomtakken en beeldjes. Van een andere vensterbank in de Hoevenseweg kun je interpreteren dat de mensen in dit huis eenden mooie beesten vinden. Sommige mensen combineren de ‘regels’. Ik heb hiervan tijdens mijn wandeling een prachtig voorbeeld gevonden. Op Fatimastraat 61 hebben de bewoners van dit huis twee dezelfde potten en planten op hun vensterbank staan, precies volgens de regel die ik als eerste heb beschreven. De potten en planten zijn hetzelfde en staan zo opgesteld dat er symmetrie ontstaat op de vensterbank. Daarnaast hebben deze mensen ook de tweede regel uitgevoerd door een andere plant in een andere pot precies in het midden te zetten. Doordat de plant midden tussen de openingen van de gordijnen staat, kan de passant nauwelijks naar binnen kijken. Hoewel de bewoners dit waarschijnlijk hebben gedaan om hun privacy te waarborgen, willen ze tegelijkertijd meer van hun eigen smaak laten zien. Dit zou je kunnen interpreteren uit het feit dat ze behalve één pot nog twee planten meer voor op hun vensterbank zetten. In de Piushaven ben ik echter ook een aantal huizen met rommelige vensterbanken tegengekomen die geen enkele ‘regel’ naleven. Een voorbeeld hiervan is de vensterbank op Wethouder Eijkemansstraat 34. De bewoners hebben vier verschillende vazen voor het raam gezet. Ook de planten zijn per vaas verschillend en één vaas is zelfs leeg. Naast de planten staat er rechts in de hoek ook nog een luidspreker. De rest van de vensterbank is leeg. De bewoners hebben gekozen voor een asymmetrische indeling. Doordat ze zich niet aan de regels houden, hebben ze een vensterbank gecreëerd die afwijkt van de standaard. Op Hoogvensestraat 11 hebben de bewoners allemaal verschillende beeldjes voor het raam gezet. De beeldjes verschillen van onderwerp, zowel dieren als clowntjes, en van grootte en vorm. Hoewel mijn beschrijving klinkt als een bonte verzameling van beeldjes hebben de mensen die hier wonen toch geprobeerd om enige ordening in de chaos aan te brengen. Alle beeldjes zijn namelijk wit van kleur. De vensterbank die te vinden is op Barkstraat 2 vind ik zelf nogal bijzonder. De bewoners hebben allerlei verschillende spullen voor het raam gezet zonder acht te slaan op de regels die ik al eerder heb benoemd. Er staan twee cactussen, maar het verschil met de regel is dat de bloempotjes van verschillende grootte zijn en dat ze in plaats van uit elkaar in het midden tegen elkaar aan wat naar rechts op de vensterbank staan. Daarnaast hebben ze ook een vaasje, twee flesjes en een kussen voor het raam geplaatst. Toch lijkt het niet dat de bewoners zo maar wat hebben gedaan. De objecten op zich lijken samen een rommeltje te vormen, maar doordat de meeste objecten dezelfde kleur hebben, denk ik dat de bewoners bewust voor deze samenstelling hebben gekozen. De kleur oranje komt niet alleen terug in het vaasje, de flesjes en het kussen, maar ook in de gordijnen. Deze mensen wijken af van de regels van de grote stroom, maar hebben hun vensterbank wel geordend volgens andere regels die ze misschien wel zelf hebben bedacht. Hun regel zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat het verschil tussen voorwerpen op de vensterbank er niet toe doet, zolang ze in het kleurenpatroon van hun etalage passen. Het lijkt een soort van gewoonte/regel om een bloemetje of plant op de vensterbank te zetten. Daarbij zijn weer verschillende regels te ontdekken. Mensen zetten vaak twéé dezelfde planten of juist één plant voor hun raam. Een enkeling leeft beide regels na. Er zijn echter ook een hoop huizen met chaotische vensterbanken die geen enkele regel bevatten en rommelig overkomen op de passant. Sommige bewoners kiezen ervoor om juist niet met de grote stroom mee te gaan. Deze mensen stellen hun eigen regels op en richten hun vensterbank aan de hand van deze regels in. Maar wat bent u voor een soort etaleur? Gestructureerd, rommelig of juist creatief? Wat zien voorbijgangers bij u op de vensterbank staan en wat kunnen ze daaruit afleiden? Hoe wordt u door anderen geïnterpreteerd? Dus loop naar buiten en kijk naar uw eigen etalage. Open uw ogen en zie wat andere mensen van u zien.  Anne Winters 12-05-2007 meer weten over semiotiek?    Eveline van der Ham over de Spoorlaan 6  Laura Niemeyer en Lennart Driessen over de Hertogstraat en tot aan het Lourdesplein  Mieke de Croon over de Hopliedenkade  Peter Güldenpfennig over de Galjoenstraat  Rim Andries over de Fatimastraat  Teun van Irsel en Simone van Rees over de Ringbaan-Oost, onder viaduct en verder langs de haven